Psk. Anıl Özcan ‘İndirim furyası, psikolojiyi bozabilir’ 

‘İndirim furyası, psikolojiyi bozabilir’

Bilinçsiz alışveriş yapmanın insanların ihtiyaç duymadığı ürünleri kontrolsüzce satın

aldığı bir durum olarak tanımlandığını ifade eden Psikolog Anıl Özcan, “Bilinçsiz

alışveriş, genellikle ‘dürtüsel alışveriş’ veya ‘kompulsif alışveriş’ olarak adlandırılır.

Kasım ayındaki indirim dönemleri, yani Black Friday ve Cyber Monday gibi özel

günlerde yapılan büyük indirimler, tüketicilerin psikolojisini etkileyerek bilinçsiz

alışverişi teşvik edebilir” dedi.

VM Medical Park Samsun Hastanesi’nden Psikoloji Uzmanı Psk. Anıl Özcan, alışveriş

çılgınlığı hakkında bilgilendirmede bulundu.

İnsanların bazen stres, üzüntü, can sıkıntısı gibi olumsuz duygularla başa çıkmak için

alışveriş yapma eğiliminde olduğunu belirten Psk. Anıl Özcan, “Alışveriş, anlık bir rahatlama

ve tatmin sağlayabilir, ancak bu durum genellikle geçicidir. Bilinçsiz alışverişin

tetiklenmesinde, mağazaların ve markaların uyguladığı pazarlama stratejileri büyük rol oynar.

‘İndirim’, ‘kaçırılmayacak fırsat’ gibi ifadeler, insanların satın alma dürtülerini harekete

geçirebilir. Bilinçsiz alışveriş yapan bireyler, uzun vadeli düşünmeden kısa vadeli tatmin

peşinde olabilir. Bu da onların finansal durumlarını ve yaşam kalitelerini olumsuz etkileyebilir”

ifadelerine yer verdi.

“Black friday ve FOMO etkisi rekabet duygusu oluşturur”

Black Friday veya Kasım indirimleri gibi sınırlı süreli fırsatların insanlarda indirimleri kaçırma

korkusu, FOMO (kaçırma korkusu) etkisi yarattığını söyleyen Psk. Özcan, “FOMO, insanların

indirimlerden yararlanamazsa önemli bir fırsatı kaçıracaklarına dair bir kaygı hissetmelerine

neden olur, bu da gereksiz ürünleri bile alma isteğini tetikleyebilir. Kasım indirimleri sırasında

sosyal medya ve diğer platformlarda alışverişle ilgili içerikler yoğunlaşır. İnsanlar,

çevresindekilerin indirimden yararlandığını gördükçe, kendilerini de alışveriş yapmaya

zorlanmış hissedebilir. Hatta, sınırlı stok olan ürünlerde bir tür ‘rekabet’ duygusu oluşur ve

bu, insanların aceleyle alışveriş yapmasına yol açabilir” dedi.

“Büyük indirimler kişilere geçici mutluluk hissi veriyor”

Büyük indirimler sırasında yapılan alışveriş, kişilere geçici bir mutluluk ve tatmin hissi

sağladığını belirten Psk. Özcan, “Beyinde dopamin salgılanmasını tetikleyen bu alışveriş

deneyimi, insanların daha fazla harcama yapmasına neden olabilir. Kasım indirimlerinde

sıkça kullanılan “sınırlı stok”, “yalnızca bugün” gibi ifadeler, insanların aceleyle ve

düşünmeden karar vermesine neden olur. Bu tür ifadeler, ürüne olan talebi artırmak için bir

aciliyet duygusu yaratır ve kişinin satın alma davranışını bilinçsiz bir hale getirebilir” şeklinde

konuştu.

“İndirimlerde tüketici tuzakları olabilir”

Markaların Kasım indirimlerinde insanların dikkatini çekmek için özel reklam stratejileri

kullandığını söyleyen Psk. Özcan, “Bu kampanyalar, tüketicilerin ‘kaçırılmayacak bir fırsat’

algısı oluşturmasını sağlayarak onları ihtiyaçları dışında harcamaya yöneltebilir. Üstelik

fiyatların özellikle indirim döneminden önce yükseltilip daha sonra ‘indirilmiş’ gibi

gösterilmesi, tüketicilerin kazanç sağladıklarına inanmalarını sağlar” dedi.

Üstteki psikolojik etkilerin, Kasım indirimlerinin birçok kişi için cazip ve aynı zamanda tehlikeli

olabileceğini gösterdiğini belirten Psk. Özcan, “Bilinçli alışveriş yapmak için önceden bir

ihtiyaç listesi hazırlamak ve bütçe belirlemek gibi stratejiler, bu dönemdeki kontrolsüz

harcamaları azaltmaya yardımcı olabilir. Bu tür alışveriş davranışlarını kontrol etmek için

farkındalık oluşturmak, harcamaları düzenlemek ve alışveriş yapmadan önce ihtiyaçları sorgulamak gibi stratejiler önerilir” ifadelerine yer verdi.